1. Charakterystyka mebli drewnianych

Nikt nie ma chyba wątpliwości, że drewniane meble są piękne i trwałe. Meble wykonane z litego drewna uznawane są za luksusowe. Jeżeli chodzi o wygląd, już od pierwszego spojrzenia rzuca się w oczy ich przewaga nad sprzętami wykonanymi z tańszych materiałów, takich jak płyta wiórowa czy sklejka.

Drewno to materiał całkowicie naturalny, ponadczasowy i uniwersalny. Można z niego wykonać różne meble, do każdego rodzaju wnętrza. Z drewna produkuje się meble w różnych stylach, między innymi klasycznym, rustykalnym, industrialnym, minimalistycznym. Witryny, komody, łóżka, stoły, krzesła mogą być proste lub z ozdobnym rzeźbieniem, wykonane z różnych rodzajów drewna. Różne są także techniki wykończenia wyrobów, na przykład bejcowanie, lakierowanie. Wszystko to sprawia, że mamy bardzo szeroki wybór drewnianych mebli. Z łatwością można wybrać te, które pasują do charakteru i kolorystyki naszych wnętrz. Drewno również ładnie się komponuje z innymi materiałami, takimi jak kamień, skóra, metal.

Każdy pojedynczy drewniany mebel jest unikatowy, mimo iż należy do serii mebli produkowanych według jednego wzoru. Nie istnieją dwie identyczne deski, każda ma inaczej ułożone słoje czy sęki. Dlatego każdy drewniany mebel różni się od innych jakimś drobnym szczegółem. Meble wytwarzane z litego drewna są droższe, niż te produkowane z płyt wiórowych czy MDF i wykończonych fornirem – cienkim płatem drewna, jednak o wiele ładniej się prezentują i powodują, że nasze wnętrze staje się bardziej prestiżowe.

Drewno to materiał naturalny i ekologiczny, oddychający, odporny na wilgoć, nie rozwijają się na nim łatwo szkodliwe dla zdrowia bakterie. Impregnacja drewna zwiększa jeszcze jego odporność na zwilgocenie.

Wysoka trwałość i solidność to kolejna zaleta mebli z drewna. Odpowiednio pielęgnowane mogą na długo zachować wszystkie swoje walory. Zdarza się, że mamy w domu drewnianą komodę, kredens czy inny sprzęt, który należał kiedyś do pradziadków, a dziś jest cenną pamiątką rodzinną. Drewniane meble zyskują więc wraz z wiekiem na wartości, szczególnie, jeżeli poddawane są renowacji.

2. Przygotowanie mebla do renowacji z uwzględnieniem rodzaju wykończenia (olej, wosk, lakier, farba)

renowacja mebli drewnianych

Renowacja polega na pokryciu starej powierzchni mebla nową warstwą ochronną. Zdarza się również, że powłoka ochronna jest tak zniszczona, że trzeba zastąpić ją nową. Jakie czynności przygotowawcze należy wykonać przed renowacją?

Często nasze stare meble są zachowane w dobrym stanie, powłoka nie jest zniszczona. W takim przypadku wystarczy tylko je odświeżyć, zachowując ich oryginalny wygląd. W tym celu należy delikatnie przemyć powierzchnię mebla, aby zmyć z niej brud. Wiekowe meble zwykle wykończone są politurą, która nadaje powierzchni gładki i lśniący wygląd. Politurowanie polega na wielokrotnym nakładaniu na drewnianą powierzchnię roztworu politury. Po umyciu mebla można nałożyć na niego świeżą warstwę. Dobrze jest, gdy wystarcza tylko taka konserwacja, ponieważ zachowamy wtedy nasz często bardzo cenny, antyczny mebel w oryginalnym stanie.

Nieduże zarysowania lub otarcia na meblach lakierowanych i woskowanych można zlikwidować specjalnym markerem do retuszowania. Jeżeli jednak mamy bardzo sfatygowane drewniane meble, musimy starannie przygotować je do renowacji. W tym celu należy dokładnie oczyścić je ze starych powłok tak, aby odsłonić surowe drewno. Najprościej zrobić to w przypadku mebli olejowanych – wystarczy delikatne szlifowanie papierem ściernym. Stosunkowo prosto usuwa się również wosk. Meble lakierowane, czy wykończone farbą wymagają nieco więcej zachodu. Czyszczenie wykonuje się ręcznie, chemicznie lub mechanicznie.

Ręczne czyszczenie to najpopularniejsza metoda czyszczenia drewna ze starego lakieru lub farby. Stosuje się tutaj papiery ścierne różnej grubości, ręczne cykliny, skrobaki, noże stolarskie. Meble olejowane zwykle wystarczy przetrzeć drobnoziarnistym papierem ściernym.

Czyszczenie mechaniczne wykonuje się za pomocą elektrycznych narzędzi, takich jak szlifierka czy opalarka. W taki sposób oczyszcza się meble pokryte bardzo twardymi lakierami chemoutwardzalnymi, które masowo stosowano w fabrycznej produkcji mebli w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. W niektórych trudnych przypadkach równie dobrze, a nawet lepiej sprawdzi się jednak dobry, ręczny skrobak.

Chemiczne czyszczenie mebli wykonujemy za pomocą specjalnego środka, jakim jest zmywacz powłok. Skutecznie rozpuszcza on i usuwa zniszczoną farbę czy stary lakier, przywraca drewnianej powierzchni oryginalny kolor. Przed nałożeniem zmywacza dobrze jest mebel rozmontować i zabezpieczyć okucia, zawiasy i inne elementy, których nie chcemy poddać działaniu zmywacza. Również meble woskowane można czyścić chemicznie, za pomocą rozpuszczalnika do wosków.

Po usunięciu starej powłoki ukazuje się nam powierzchnia z surowego drewna. Czasem są w niej pęknięcia, szczeliny, dziury różnej wielkości. Przed nałożeniem nowej powłoki trzeba te ubytki uzupełnić specjalną szpachlą, która po zaschnięciu wygląda jak drewno. Należy dopasować jej kolor do koloru naszej powierzchni.

Po oczyszczeniu mebel należy oszlifować, aby jego powierzchnia była gładka i pozbawiona wszelkich pozostałości lakierów i farb.

3. Woskowanie

renowacja mebli drewnianych

Woskowanie to kolejny sposób na odnawianie mebli drewnianych. Woskować możemy powierzchnie z surowego drewna, odpowiednio przygotowane - wypolerowane i oczyszczone z pyłu, a także politurowane, bejcowane czy olejowane. Wosk zabezpiecza drewno, zamyka dokładnie jego pory, chroni je przed nasiąkaniem wodą. Woskowana powierzchnia jest jedwabiście gładka. Wosk to bardzo szlachetny materiał wykończeniowy. Oprócz wosku bezbarwnego, w sprzedaży dostępnych jest wiele ciekawych i eleganckich odcieni wosku, które doskonale wpiszą się w nowoczesne trendy wystroju wnętrz. Wybierzmy brązowy odcień, jeżeli chcemy wyrównać koloryt drewnianego mebla. Jasne odcienie będą pasować na przykład do mebli rustykalnych, które chcemy postarzyć za pomocą przecierki. Meble woskowane można na bieżąco odświeżać w przypadku powstania drobnych zarysowań czy plam w trakcie użytkowania. Bez obawy pozostawienia przebarwień można przeprowadzać renowację mebli woskowanych punktowo.

Jak wykonujemy woskowanie mebli?

Na przygotowaną powierzchnię nakładamy w niewielkiej ilości wosk za pomocą gąbki, bawełnianej szmatki lub wełny stalowej jak najdrobniejszej. Narzędzie do nakładania musi być delikatne, aby nie powstały rysy. Wosk nakłada się lekko okrężnymi ruchami wzdłuż słoi. Zaraz po nałożeniu pierwszej warstwy drewno nabiera wyrazistości, a rysunek usłojenia staje się bardziej widoczny. Nałożyć trzeba dwie lub trzy cienkie warstwy wosku, po czym odczekać od dwóch do czterech godzin do całkowitego wyschnięcia. Czas wysychania zależy od rodzaju użytego wosku. Następnie należy przejść do polerowania, które musi być wykonane bardzo delikatnie. Można użyć do tego celu na przykład końcówki z filcu nałożonej na wkrętarkę. Polerowanie usunie z powierzchni tłusty film.

Wosk sprawia, że drewniane, nawet bardzo stare meble nabierają szlachetności i pięknego połysku. Wosk wydobywa również pięknie głębię i piękno naturalnego drewna.

woskowane meble drewniane

Rodzaje wosku do drewna

Wosk znany jako parafina to wosk mineralny. Taki wosk dostępny jest w postaci płynów, kremów, past lub w kostce. Woski, które mają płynną konsystencję, można nakładać na zimno. Twardsze będą czasem wymagały podgrzania. Woski w płynie są najlepsze do woskowania surowego drewna. Lepiej wnikają w głąb drewna i zabezpieczają je. Łatwo jest także użyć ich do woskowania elementów rzeźbionych i toczonych.

Do renowacji starych mebli politurowanych, wykańczania dużych powierzchni, na przykład blatów, a także do konserwacji politurowanych mebli lepsze będą woski w pastach, które są twardsze.

Dostępny w sprzedaży jest również wosk pszczeli uzyskiwany z wydzieliny pszczół, w postaci bloków lub w puszce. Natomiast z liści kopernicji, pochodzącej z Ameryki Południowej otrzymujemy wosk roślinny o specyficznym, zielono - żółtym zabarwieniu.

Woskowanie mebli to dobry sposób na ich zabezpieczenie, jednak renowacja mebli kuchennych, łazienkowych, czy przeznaczonych do bardzo intensywnej eksploatacji powinna być wykonana za pomocą bardziej trwałego środka, na przykład lakieru. Wosk zabezpiecza drewno przed wilgocią, pielęgnuje je tworząc warstwę ochronną, lecz nie wnika w nie tak głęboko jak olej. Powłoka na meblach po woskowaniu jest elastyczna i powinna być co jakiś czas odnawiana.

4. Malowanie farbą akrylową lub kredową

malowanie farba drewna

Odnawianie mebli drewnianych można przeprowadzić również przy pomocy kryjących farb do drewna. Renowacja starych mebli poprzez olejowanie, woskowanie czy lakierowanie pozwala zazwyczaj zachować naturalny wygląd drewna. Poprzez malowanie farbą możemy całkowicie odmienić stare meble oraz dopasować je do wnętrz w różnych stylach: skandynawskim, rustykalnym czy prowansalskim. Ciekawie będą wyglądać drewniane krzesła, stoliki czy komody pomalowane na biało lub na inny wybrany kolor. Na powierzchni mebli malowanych farbą można także wykonać postarzającą przecierkę. Jeżeli wykonamy malowanie mebli prawidłowo, używając odpowiedniej farby, stworzymy na jego powierzchni trwałą, odporną na działanie szkodliwych czynników powłokę.

Malowanie drewnianych mebli farbą akrylową

Przygotowany do renowacji mebel należy odkurzyć w celu wyeliminowania pyłu, który łatwo przykleja się do farby i może popsuć cały efekt. Farbę nakładamy wałkiem lub pędzlem dostosowanym do wielkości malowanej powierzchni. Dobrze jest również mieć małe pędzelki, którymi łatwo będzie pomalować miejsca trudno dostępne. Właśnie takie fragmenty powierzchni, jak rogi, krawędzie, ozdobne detale, malujemy jako pierwsze. Aby uzyskać jak najlepszy efekt, nakładamy dwie lub trzy warstwy farby. Przed nałożeniem kolejnej warstwy trzeba koniecznie odczekać, aż poprzednia całkowicie wyschnie. Czas schnięcia podany jest na opakowaniu, może się różnić w zależności od rodzaju farby. Dzięki zastosowaniu farby akrylowej w różnych kryjących kolorach, możemy nie tylko odnowić, lecz także radykalnie zmienić charakter naszego sprzętu, który będzie wyglądał jak nowy.

Farby akrylowe dobrze chronią meble używane wewnątrz pomieszczeń, tworzą twardą powłokę odporną na szorowanie i środki czystości. Kolory również są trwałe i na długo pozostaną intensywne. W trakcie malowania farbą akrylową nie będziemy narażeni na mocny, drażniący zapach. Jednak do renowacji mebli kuchennych czy odnawiania starych mebli ogrodowych bardziej polecana jest farba rozpuszczalnikowa, ponieważ te sprzęty potrzebują jeszcze bardziej skutecznej ochrony przed szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych.

Właściwości farby kredowej

Farba kredowa, jak wskazuje nazwa, ma w swoim składzie kredę. Dzięki temu powłoki malowanych mebli mają wykończenie matowe, nawet trochę szorstkie. Farba kredowa ma wysoką przyczepność, można ją nakładać nawet na gładką powierzchnię, bez wcześniejszego szlifowania. Za pomocą farby kredowej można postarzyć meble, tworząc przecierki, zmatowienia, spękania, a nawet wykonać cieniowanie. Dzięki niej możemy nadać naszym odnawianym meblom całkiem nowy styl, rustykalny, vintage lub inny. Powierzchnia mebla z takimi efektami specjalnymi może być mało odporna na otarcia, dlatego dobrze jest ją dodatkowo polakierować. Farba kredowa jest ekologiczna, można rozcieńczać ją wodą, nie wydziela zapachu.

Jak postarzyć meble drewniane używając farby kredowej?

Najpierw myjemy mebel wodą z płynem do naczyń, aby dokładnie go odtłuścić. Po wysuszeniu kanty mebla, wystające elementy dekoracyjne oraz dowolną część powierzchni woskujemy przy użyciu bezbarwnej świecy. Następnie nakładamy pierwszą warstwę farby, która powinna być ciemniejsza od drugiej warstwy. Powierzchnia powinna schnąć przez około dwie godziny. Gdy farba wyschnie, przecieramy delikatnie woskowane wcześniej miejsca papierem ściernym. Następny krok to woskowanie świecą pozostałych, gładko pomalowanych miejsc. Można także uzupełnić warstwę wosku na powierzchni już przetartej. Po wyschnięciu drugiej warstwy farby przecieramy wybrane fragmenty powierzchni papierem ściernym tak, aby odsłonić pierwszą, ciemniejszą warstwę. W narożnikach i na krawędziach farba może być całkiem starta. Im mocniejsze będą przetarcia, tym wyraźniejszy będzie efekt postarzenia. Można również delikatnie odsłonić pierwszą warstwę farby, uzyskując w wyniku oryginalną, cieniowaną powierzchnię.

5. Lakierowanie

lakierowanie drewna

Popularną metodą wykańczania drewnianych powierzchni jest lakierowanie. Aby drewniany mebel polakierować prawidłowo, przygotowaną powierzchnię należy zmatowić, aby uzyskać lepszą przyczepność nakładanej nowej powłoki. Następnie trzeba usunąć dokładnie resztki pyłu, można zrobić to odkurzaczem. Dalszy etap przygotowania powierzchni pod lakierowanie zależy od tego, jakiego rodzaju lakieru chcemy użyć. Do wyboru mamy lakiery wodne, rozpuszczalnikowe, chemoutwardzalne czy rzadziej stosowane uretanowo - alkidowe. W celu zwiększenia przyczepności warstwy wykończeniowej można stosować lakiery podkładowe.  Jeżeli chcemy pomalować mebel lakierem wodnym, surową powierzchnię drewna trzeba zwilżyć wodą, aby odsłonić luźne włókna, wysuszyć, po czym jeszcze raz przeszlifować papierem ściernym.  Przed zastosowaniem lakierów rozpuszczalnikowych powierzchnię trzeba najpierw zagruntować lakierem podkładowym lub rozcieńczonym rozpuszczalnikiem. Zawsze należy stosować się do instrukcji stosowania danego produktu, dostępnej na opakowaniu lub etykiecie.

Rodzaje lakierów do drewna

Najpopularniejsze obecnie są lakiery wodne. Malowana nimi powierzchnia szybko wysycha, jest odporna na wilgoć, ścieranie, środki czystości. Są to lakiery najbardziej przyjazne środowisku, nie wydzielają drażniącego zapachu podczas nakładania, są stosunkowo łatwe w użyciu. Lakiery rozpuszczalnikowe wydzielają nieprzyjemny zapach podczas malowania oraz zasychania. Po malowaniu takim lakierem należy dobrze wywietrzyć pomieszczenie. Jeszcze bardziej nieprzyjazne dla środowiska i ludzkiego zdrowia są lakiery chemoutwardzalne, ponieważ zawierają szkodliwy formaldehyd. Nieprzyjemny zapach tego lakieru bardzo długo się utrzymuje, dlatego obecnie rzadko jest stosowany. Lakiery rozpuszczalnikowe pozwalają jednak osiągnąć wysoki połysk drewnianej powierzchni.

Odpowiednie warunki do lakierowania w pomieszczeniu

W pomieszczeniach, gdzie będziemy lakierować nasze drewniane meble musi być bardzo sprawna wentylacja. Aby lakier odpowiednio związał na powierzchni, jego opary muszą odparować. Ważne jest także to, by nieprzyjemny zapach szybko się ulotnił.  Lakierowanie nie może odbywać się w temperaturze niższej niż 5 stopni. Najlepiej jest, gdy w pomieszczeniu jest 15 - 20 stopni. Prawidłowa wilgotność powietrza to około 40 - 65%. Wnętrze powinno być dokładnie odpylone, również na powierzchni przeznaczonej do lakierowania nie mogą zostać żadne pyłki, które łatwo przyklejają się do lakieru i mogą go zanieczyścić. Pomieszczenie musi być wentylowane, lecz także zabezpieczone przed powstaniem przeciągów, aby pył i kurz nie przedostawał się z zewnątrz.

W jaki sposób lakierować drewniane meble?

Będziemy potrzebować odkurzacza, folii malarskiej, którą należy zabezpieczyć podłogę, wąskiego pędzelka, wełny stalowej o numerze 00. Przydatna jest również kuweta malarska. Mebel stawiamy na folii malarskiej i bezpośrednio przed rozpoczęciem lakierowania dokładnie go odkurzamy. Lakier nalewamy do kuwety malarskiej i rozpoczynamy jego nakładanie pędzlem wzdłuż słojów drewna, od górnej części mebla, potem przechodzimy do krawędzi bocznych, na końcu do nóżek. Przed nałożeniem kolejnej warstwy pozostawiamy do całkowitego wyschnięcia. Czas schnięcia może być inny dla różnych lakierów, należy stosować się do instrukcji podanych na opakowaniu. Po wyschnięciu wygładzamy powierzchnię wełną stalową wzdłuż włókien. Ponownie odkurzamy. Drugą warstwę nakładamy zaczynając również od górnej części. W razie potrzeby w taki sam sposób nakładamy warstwę trzecią.  Lakierowanie to skuteczny sposób ochrony mebli z drewna, daje również wiele możliwości ich dekoracyjnego wykończenia. Powstała w wyniku lakierowania powłoka może być matowa lub wykończona na wysoki połysk, bezbarwna lub o różnym zabarwieniu.